Aktualności

  • dni Suwałk – udział w paradzie imienia Marii Konopnickiej
  • XII Ogólnopolskie Letnie  Igrzyska Opimpiad Specjalnych 2022 w Kielcach – złoty medal w biegu na 200m Tomka Dowtorta
  • Festiwal Filmowy Osób z Niepełnosprawnościami FILMON – prezentacja naszego filmu „Mroczny Sen”
  • VI edycja „Hyde Parku” Suwalskiego Przeglądu Talentów Osób z Niepełnosprawnością. W tym roku mottem przeglądu było „wiara, nadzieja, miłość”. Na scenie Szkoły Muzycznej swoje talenty zaprezentowało 13 Domów Samopomocy i Warsztatów Terapii Zajęciowej z Suwałk, Augustowa, Sejn, Olecka i innych. Nasi podopieczni zaprezentowali spektakl pt. „Romeo i Julia”

Ważne informacje o niepełnosprawności

Pomoc niepełnosprawnym intelektualnie

Obecnie podstawowym problemem w rehabilitacji osób niepełnosprawnych intelektualnie jest ukierunkowanie działań na usunięcie lub złagodzenie dysfunkcji, nie zaś na przygotowanie do aktywnego życia w naturalnym środowisku i zapewnienie potrzebnego wsparcia. Nastawienie na eliminację ograniczeń sprawia, że upośledzeni umysłowo są poddawani nadmiernej kontroli, ciągłemu treningowi posłuszeństwa i grzeczności. Uczymy ich bierności i nagradzamy za podporządkowywanie się innym – tym mądrzejszym, sprawniejszym, lepszym. Sprzyjamy kształtowaniu postawy wyuczonej bezradności i poczucia niższości. Ponieważ niepełnosprawni intelektualnie nie przechodzą treningu w zdobywaniu autonomii i niezależności, stają się często ugrzecznionymi, sztucznie zachowującymi się osobami, zagubionymi w świecie, w którym żyją. Działania ograniczające samodzielność i niezależność tych osób polegają na blokowaniu ich aktywności, nieuwzględnianiu ich możliwości i aspiracji w życiu osobistym, zawodowym czy społecznym.
A przecież być człowiekiem to być osobą niezależną. Uzależnienie od innych jest czynnikiem hamującym rozwój jednostki. Decydowanie o sobie i o swoim postępowaniu stanowi impuls do rozwoju zarówno człowieka pełnosprawnego, jak i niepełnosprawnego (Tylewska-Nowak, 2001). W przypadku niepełnosprawnych z ograniczoną sprawnością intelektualną osiąganie autonomii jest procesem bardzo zróżnicowanym, niejednoznacznym, osiągalnym przy odpowiednio ukierunkowanej pomocy. Elżbieta Sujak (2006) zwraca uwagę, że każde spotkanie z drugim człowiekiem niesie ze sobą zarówno szansę, jak i zagrożenie, wzbogaca albo zuboża. Dla osób niepełnosprawnych umysłowo relacje międzyludzkie są szczególnie ważne. Jakość relacji decyduje często o sposobie postrzegania, interpretowania, nazywania i przeżywania trudności, jakich doświadcza osoba upośledzona. Ważne, aby w takich relacjach osoba z ograniczoną sprawnością nie była sprowadzona do roli przedmiotu, aby nie była bierna. Współobecność dwóch aktywnych podmiotów, nazywana relacją podmiotową lub „partnerskim obcowaniem osoby z osobą” (Opoczyńska, 2004, s. 173), w sytuacji, gdy jest relacją wzajemnego zaangażowania, umożliwia rzeczywiste niesienie pomocy. 

Wspomaganie rozwoju osób niepełnosprawnych intelektualnie

Osoby pełnosprawne z reguły funkcjonują w rolach, dla których charakterystyczna jest różnorodność i zmienność pozycji społecznych. Uczestniczą zarówno w relacjach symetrycznych, jak i asymetrycznych o charakterze podrzędności i nadrzędności. Ta wielorakość, umożliwiająca zdobywanie heterogenicznych doświadczeń, jest ważnym elementem rozwoju psychospołecznego. Tymczasem osoba niesprawna intelektualnie zna siebie jedynie – lub głównie – z roli „pod”. Jest kimś słabszym, kim trzeba się opiekować, komu potrzebne jest wsparcie oraz pomoc. Widzi siebie jako osobę zależną. Takie doświadczenia mogą prowadzić do postawy roszczeniowej albo biernej.Osoby upośledzone umysłowo, przebywając w jednorodnym otoczeniu, wypracowują nieadekwatny obraz siebie. A zbyt pozytywny lub zbyt negatywny obraz traci funkcję regulacyjną w zachowaniu. Według M. Żmudzkiej (2003), która badała dorastających uczniów z upośledzeniem lekkim i umiarkowanym w szkołach specjalnych i integracyjnych:

• uczniowie szkół specjalnych kształtują bardzo pozytywny, zawyżony, stabilny i nieadekwatny obraz samego siebie, co może być wynikiem tzw. porównań społecznych w dół (zawsze w swojej grupie mogą znaleźć kogoś, kogo ocenią niżej);
• uczniowie klas integracyjnych tworzą częściej samooceny negatywne, ale w dużo większym stopniu realistyczne i adekwatne, gdyż porównując się ze zdrowymi rówieśnikami, wypadają gorzej.

Stereotypy czy etykiety nadawane osobom niepełnosprawnym intelektualnie wyznaczają główną cechę w ich obrazie własnej osoby, a w wielu przypadkach zniekształcają ten obraz – prowadzą do zawyżonej bądź zaniżonej samooceny (Żmudzka, 2003). Z jednej strony upośledzeni umysłowo nie są
w stanie podołać wszystkim zadaniom, jakie stawia przed nimi życie, doznają niepowodzeń, porażek, co w konsekwencji powoduje utratę wiary we własne siły, a tym samym – negatywną samoocenę. Z drugiej strony takie cechy, jak osłabiony krytycyzm czy duża sugestywność, stwarzają niebezpieczeństwo
występowania zjawiska odwrotnego – kształtowania się samooceny zawyżonej. Nawet niewielki, przypadkowy sukces może być przyczyną nieuzasadnionego wzrostu poziomu aspiracji i samooceny (Mikrut, 1998). Badania pokazują, że właśnie ten drugi mechanizm ma ogromny wpływ na kształt samooceny u osób z upośledzeniem umysłowym. Niesprawnych intelektualnie (w porównaniu z pełnosprawnymi rówieśnikami) cechuje stabilna i niepodatna na zmiany samoocena. Przy czym jest ona nieadekwatna – niezgodna z rzeczywistymi możliwościami oraz właściwościami – i w większości przypadków zawyżona. Jednostka uparcie stawia sobie cele, których nie potrafi zrealizować, i mimo przeważającej liczby porażek nadal pozytywnie ocenia siebie, własne możliwości i sposoby zachowania (por. JaniszewskaNieścioruk, 2003; Żmudzka, 2003; Żółkowska, 2003).

Integracja niepełnosprawnych intelektualnie 

Ograniczone kontakty społeczne, przebywanie w jednorodnym (najczęściej rodzinnym) środowisku oraz zaprzeczanie procesom rozwojowym osób upośledzonych umysłowo – to wszystko sprawia, że człowiek niepełnosprawny intelektualnie nie rozumie oczekiwań ani wymagań stawianych mu przez otoczenie i błędnie ocenia rzeczywistość, przez co doznaje wielu rozczarowań, niepowodzeń, rozterek i przykrości. Wydaje się, iż szeroko zakrojona integracja nie rozwiązuje tego problemu. Mimo że coraz większa liczba osób z ograniczoną sprawnością umysłową ma możliwość funkcjonowania w otoczeniu osób pełnosprawnych, nie zmienia to w sposób zasadniczy ich sytuacji życiowej i poziomu samoświadomości. Świadczy to o tak zwanej pozornej integracji. Jak pokazują badania przeprowadzone na zlecenie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo, aż 84% badanych nigdy nie miało kontaktu lub był on tylko sporadyczny z osobami upośledzonymi, 48% nie znało takiej osoby, a 35% jedynie widywało takie osoby (Ocena skuteczności kampanii…, 2009). Wydaje się więc, że integracja osób niepełnosprawnych intelektualnie z osobami pełnosprawnymi następuje przede wszystkim w środowisku szkolnym (w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej). Najbardziej wymagającym środowiskiem dla osoby upośledzonej umysłowo jest szkoła powszechna. Tutaj trudniej jest osiągnąć sukces i przystosować się do panujących warunków. Mimo to w klasach szkolnych coraz częściej pojawiają się dzieci z ograniczoną sprawnością intelektualną. Opiekunowie i wychowawcy mają bowiem nadzieję, że taka forma nauki i kontaktu z rówieśnikami przygotuje upośledzonych do normalnego życia w społeczeństwie. Zakłada się, że umieszczenie dzieci potrzebujących szczególnej opieki w szkole powszechnej przyczyni się do wzrostu interakcji społecznych między nimi a pełnosprawnymi rówieśnikami i zwiększy poziom akceptacji społecznej osób niepełnosprawnych (Stobart, 2000). Tymczasem badania pokazują, że pomimo braku widocznych konfliktów między dziećmi niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi rzadko łączą je głębsze więzi.